Η υποστηρικτική ψυχοθεραπεία είναι μορφή συνδυαστικής ψυχολογικής υποστήριξης η οποία παρέχεται σε ένα άτομο, ζευγάρι , οικογένεια ή ομάδα ανθρώπων που βρίσκονται σε καταστάσεις κρίσης ή έντονων μεταβολών, μεταβάσεων και προκλήσεων στη ζωή τους. Ορισμένα παραδείγματα τέτοιων καταστάσεων είναι: η απώλεια αγαπημένου προσώπου, μια απρογραμμάτιστη εγκυμοσύνη, η διάγνωση μιας σοβαρής ασθένειας, έντονες οικογενειακές συγκρούσεις, ο αναγκαστικός τερματισμός μίας κύησης κλπ.
Η υποστηρικτική ψυχοθεραπεία έχει βραχεία διάρκεια (5 – 30 συνεδρίες) και τις περισσότερες φορές αποτελεί μία μορφή ατομικής θεραπείας στην οποία χρησιμοποιούνται τεχνικές με σκοπό την ενίσχυση των λειτουργικών και προσαρμοστικών συμπεριφορών ώστε να μειωθεί η ενδοψυχική σύγκρουση που προκαλεί διάφορες σωματικές και ψυχολογικές ενοχλήσεις. Οι σωματικές και ψυχολογικές ενοχλήσεις μπορεί να είναι η υπερδιέγερση, οι αρνητικές σκέψεις, η δυσκολία συγκέντρωσης, η απώλεια όρεξης ή υπερφαγία, η αϋπνία, η πεσμένη διάθεση και η αίσθηση αναβλητικότητας. Η προσέγγιση αυτή εστιάζει στην προαγωγή του οπτιμισμού και της ενδυνάμωσης , καθώς και στη διαπροσωπική υποστήριξη.
Το θεραπευτικό έργο της υποστηρικτικής ψυχοθεραπείας έχει στόχο να στηρίξει το άτομο να εκφράσει τον τρόπο με τον οποίο βιώνει την κατάσταση, να νιώσει ασφάλεια και να λάβει εξατομικευμένη καθοδήγηση, ώστε να εμπεριέξει την κατάσταση και να ανταπεξέλθει με τις λιγότερες δυνατές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική του υγεία. Επιπρόσθετα, να συνθέσει τις απειλές και τις προκλήσεις σε ευκαιρία για ανάπτυξη, ωριμότητα και σοφία.
Βασικό στοιχείο αποτελεί η δόμηση της θεραπευτικής συμμαχίας και τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για τη λειτουργία της, όπως είναι η ενσυναίσθηση, η συμπόνια, η ειλικρίνεια, η ασφάλεια και η εμπιστοσύνη. Με την ενσυναισθητική ακρόαση, εκ μέρους του θεραπευτή, των προβληματισμών του θεραπευόμενου, ο θεραπευτής γίνεται άτομο εμπιστοσύνης που βοηθά και καθοδηγεί τον θεραπευόμενο να τροποποιήσει τις πιθανές δυσλειτουργικές πεποιθήσεις και στάσεις του και να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι υπάρχει εκτεταμένη έρευνα στη βιβλιογραφία, που δείχνει ότι μεγάλο μέρος των αποτελεσμάτων οποιασδήποτε ψυχοθεραπείας οφείλεται σε κοινούς παράγοντες οι οποίοι ενέχονται σε όλες τις ψυχοθεραπείες, όπως για παράδειγμα είναι η διαμόρφωση θεραπευτικής σχέσης µε τον ασθενή. Μέχρι και τα δυο τρίτα των θετικών αποτελεσμάτων οποιασδήποτε θεραπείας μπορούν να αποδοθούν σε κοινά στοιχεία, όπως στο κλίμα εμπιστοσύνης, ειλικρίνειας και ασφάλειας. Η θεραπεία δεν είναι μια διαδικασία που διεξάγεται στον ασθενή, αλλά μια κοινή άσκηση μαζί του. Οι συνεδρίες της υποστηρικτικής ψυχοθεραπείας περιλαμβάνουν αρκετή συμμετοχή του θεραπευτή, ώστε να μπορέσει να δείξει στο θεραπευόμενο προβληματικές σκέψεις ή στάσεις του, με σκοπό να αλλάξουν προς το καλύτερο. Η συνεργασία βοηθά σε μια αίσθηση ελέγχου και αποτελεσματικότητας από πλευράς του ασθενούς, ασχέτως της συγκεκριμένης τεχνικής που χρησιμοποιείται από κάποια σχολή θεραπείας. Όταν ο θεραπευτής και ο ασθενής καθιερώσουν μια υποστηρικτική σχέση που θα είναι βασισμένη στην ενσυναίσθηση, η υποστηρικτική θεραπεία παρέχει μια σειρά από συγκεκριμένες τεχνικές που θα στοχεύουν στην ενίσχυση της συναισθηματικής αλλαγής, προάγοντας τον υγιή θρήνο, ενδυναμώνοντας τον έλεγχο των παρορμήσεων και ενισχύοντας την αυθεντική αυτοεκτίμηση.
Στην υποστηρικτική θεραπεία, ο θεραπευτής ασχολείται περισσότερο με τα τωρινά συμπτώματα του ασθενούς παρά με τις ασυνείδητες διεργασίες του, και δεν στοχεύει σε μείζονες μεταβολές της προσωπικότητάς του. Ακούει τον ασθενή, κατανοεί τα προβλήματά του, ενισχύει τους φυσιολογικούς μηχανισμούς άμυνας και τέλος τον διευκολύνει να προβεί στις αλλαγές που θα του επιτρέψουν να γίνει πιο λειτουργικός, με λιγότερο άγχος, και να επανέλθει στην ομαλότητα ή να παραμείνει σε σταθερή κατάσταση.
Όταν το πρόβλημα του θεραπευόμενου ξεκινά από ψυχοπιεστικές καταστάσεις του παρόντος, συχνά είναι από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους, χωρίς να είναι ιδιαίτερα μακροχρόνια.