Σας έχει συμβεί ποτέ να θέλετε να πείτε «όχι» σε κάτι που θα σας ρωτήσουν ή θα σας ζητήσουν, αλλά τελικά να καταλήγετε να απαντάτε «ναι»;
Να είστε σίγουροι ότι συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους γύρω μας.
Έχουμε συχνά την εντύπωση ότι λέγοντας «όχι» θα απογοητεύσουμε, θα στενοχωρήσουμε, θα δυσαρεστήσουμε και θα απομακρύνουμε τους ανθρώπους που έχουμε κοντά μας. Το «όχι» όμως αποτελεί μία βασική δεξιότητα, η οποία θέτει όρια, συμβάλλει στο να αξιοποιεί κανείς τον χρόνο του όπως αυτός επιθυμεί και τελικά στο να διατηρείται η ψυχική ηρεμία και ισορροπία.
Με άλλα λόγια, ενδεχομένως πιστεύουμε ότι λέγοντας σε όλα «ναι» δημιουργούμε και διατηρούμε επιτυχημένες και αυθεντικές σχέσεις, κάτι το οποίο δυστυχώς δεν ισχύει. Οι αυθεντικές και ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις δεν χτίζονται πάνω στα «ναι» που θα πούμε και δεν εννοούμε, αλλά στα πραγματικά «όχι». Όταν λοιπόν λέμε μόνο «ναι» επειδή μπορεί αυτό να είναι φαινομενικά πιο εύκολο, πιο αναμενόμενο, αισθανόμαστε πίεση, δυσφορία με τον εαυτό μας που για άλλη μία φορά δεν μπορέσαμε να εκφράσουμε αυτό που πραγματικά επιθυμούσαμε. Προτιμούμε να νιώσουμε τα αρνητικά αυτά συναισθήματα προκειμένου να αποφύγουμε τις ενοχές που θα μας αποφέρει η λέξη «όχι». Βάζουμε τον ίδιο μας τον εαυτό και τις επιθυμίες μας σε δεύτερη θέση, σε σχέση με αυτές του άλλου ατόμου, ενισχύοντας ταυτόχρονα μία δυσλειτουργική σχέση που βασίζεται σε μία διαστρεβλωμένη αλήθεια καθώς δεν επιτρέπουμε στο άλλο άτομο να καταλάβει ποια είναι τα θέλω μας, τα όριά μας, τι πραγματικά μας βρίσκει σύμφωνους, ποιοι δηλαδή είμαστε ουσιαστικά και ποιες οι επιθυμίες μας. Το φαινόμενο του «δεν μπορώ να πω όχι» αποτελεί βασικό στοιχείο των δυσλειτουργικών σχέσεων.
Τι μπορούμε όμως να κάνουμε;
Σε πρώτη φάση, θα ήταν χρήσιμο και εποικοδομητικό να γνωρίζουμε ποιοι είμαστε, τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία του χαρακτήρα μας, τι πραγματικά επιθυμούμε και συνεπώς τα όρια μας.
Το να λες «όχι», είναι δυνατό να εκφραστεί και με τρόπους πιο θετικούς, προκειμένου να αρχίσουμε να συνηθίζουμε την έκφραση αντίρρησης σε κάτι.
- Θα μπορούσε κανείς λέγοντας «όχι», αντί να αναζητά δικαιολογίες, να εκφράσει τον λόγο που δεν επιθυμεί κάτι , να συζητήσει, να ανταλλάξει απόψεις και να προτείνει μία εναλλακτική.
- Αν είναι δυνατό, κερδίστε χρόνο έτσι ώστε να σκεφτείτε τι πραγματικά θέλετε, να προετοιμάσετε την απάντησή σας και να νιώσετε πιο ασφαλείς.
- Θα ήταν καλό να σκεφτείτε και να απομονώσετε το τι αφορά το «όχι», δηλαδή ο τρόπος που θα εκφράσετε την αντίρρηση ή την άρνηση σας σε κάτι να είναι τέτοιος που να καθιστά σαφές ότι αφορά την απόρριψη σε ένα συγκεκριμένο αίτημα ή πρόταση και όχι την γενική απόρριψη του άλλου ατόμου.
- Αναλογιστείτε τι είναι αυτό που σας κάνει να λέτε ναι. Φοβάστε ότι θα συμβεί κάτι συγκεκριμένο; Αν ναι, κατά πόσο αυτό θα σας επηρεάσει και κατά πόσο είναι όντως πιθανό να συμβεί; Μήπως λόγω του φόβου σε κάτι που δεν έχετε επιχειρήσει έχει μεγεθυνθεί εσφαλμένα η συνέπεια; Δοκιμάστε σε κάποια περίπτωση με λιγότερο προσωπικό κόστος για εσάς να το επιχειρήσετε με ευγενικό τρόπο.
- Θα μπορούσατε επίσης σε περιπτώσεις που επιθυμείτε να πείτε «όχι» να εκφράζετε πρώτα κάτι θετικό και έπειτα να δίνετε την απάντηση σας, για παράδειγμα μερικές εκφράσεις, «Σας ευχαριστώ αλλά…», «Εκτιμώ πολύ ότι…αλλά…», «Μου φαίνεται πολύ καλή αυτή η πρόταση αλλά την παρούσα στιγμή…», «Το καταλαβαίνω και το δέχομαι αλλά θα προτιμούσα/ήθελα….». Με αυτόν τον τρόπο δείχνετε κατανόηση και σεβασμό στο αίτημα του άλλου ανθρώπου αλλά εκφράζετε και ευγενικά την άρνησή σας.
Συμπερασματικά, η δεξιότητα του να λέει κανείς «όχι» εξασκείται και καθίσταται κάποια στιγμή ευκολότερο να το εκφράζουμε. Η οριοθέτηση ενισχύει την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση μας, αισθανόμαστε σιγουριά και τελικά πράττουμε αυτό που πραγματικά επιθυμούμε χωρίς να καταπιεζόμαστε και να σπαταλούμε τον χρόνο μας σε ανεπιθύμητες δραστηριότητες. Η καταπίεση και τα αρνητικά συναισθήματα που ελλοχεύουν πίσω από ένα απλό «ναι» έχουν μεγάλο κόστος για την προσωπική μας ψυχική ηρεμία και ισορροπία, αλλά και για τις σχέσεις μας με άλλους ανθρώπους σε πολλούς τομείς.
Θεοδώρου Κωνσταντίνα
Ψυχολόγος-Εκπ.Γνωστική-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια